«شهید زنده»- سرمقاله سردبیر هفته نامه توقیفی «شهروند امروز» (قوچانی) درباره «میرحسین موسوی» در تیرماه 1386

در مقابل این دیدگاه و برای تکمیل راه حل تحرّک حزب محور، بخشی از نظریه پردازان اصلاحات تلاش دارند با نیم نگاهی به شکست های سابق، ضمن تأیید تحرّک حزبی؛ بیتشر "خیزش های جبهه ای" را کارآمد معرّفی نمایند. این دقیقاً یک هشدار جدّی درباره آینده تنش های سیاسی کشور است و نکته ای است که در چهار ساله پیشرو، بیتشر با آن مواجه خواهیم بود. امروز این مسئله که در کنار فعّال نمودن جنبش حزبی اصلاحات باید بیش از هر چیز، دو ابزار را بعنوان یک "راهبُرد مقراضی" فعّال کرد؛ معنای خاصّی به خود گرفته است.

راهبُردی مقراضی که از دو ابزار تشکیل خواهد شد: لبه اوّل- ساخت جنبش های اجتماعی مدنی و احیای شبکه اجتماعی، لبه دوم- ساخت جبهه سیاسی مخالفان در عرصه حاکمیتی. این استراتژی نشان می دهد که "رؤیای فشار از پایین؛ چانه زنی در بالا" فراموش نشده و موج جدید از این سازماندهی موازی در راه است.

«سعید حجّاریان» در مصاحبه ای کوتاه با هفته نامه «آسمان» در تهدید علنی «رئیس جمهور منتخب» و تصدیق فرضیه مذکور می گوید: «میزان ایستادگی «روحانی»، بر اهداف و برنامه های اعلامی به انسجام و توان پایگاه اجتماعی دولت آینده بستگی دارد ... یک دولت یا جنبش اجتماعی اگر نتواند پایگاه اجتماعی خود را جذب، حفظ و سازماندهی کند؛ در برابر فشار‌های بیرونی و نیرو‌های سیاسی و اجتماعی رقیب دچار بحران می شود ... «روحانی»، "چانه‌زن" خوبی است؛ امّا مشکل او به این بر می گردد که ابزار‌های "فشار از پایین" را در اختیار ندارد. «خاتمی» نسبت به «روحانی» پشتوانه حزبی و اجتماعی منسجم تری داشت و با همین پایگاه اجتماعی به حمایت از «روحانی» پرداخت؛ «روحانی» باید بداند آرای او متعلّق به «هاشمی» و «خاتمی» بوده است، بداند از کجا رأی آورده، چه کسی برایش رأی جمع کرده و کدام مردم و به چه دلیل و برای چه اهداف و برنامه هایی به او رأی دادند ... او حتّی اگر بخواهد صرفاً مسائل اقتصادی همچون کاهش تورّم و افزایش اشتغال را محقّق کند، انجام این امر مقدّمات سیاسی دارد. او باید به پیش نیاز‌های این امور توجّه کند. مثلاً آنطور که خود آقای «روحانی» گفته اند، قرار است افرادی که بدون بلیت وارد اتوبوس دولت شده اند؛ از آن پیاده شوند ... بدیهی است، پیاده کردن این افراد از ماشین دولت، هزینه و تبعات سیاسی دارد و همچون دوره اصلاحات، چرخه بحران سازیِ مخالفان را فعّال می کند و باعث دردسر خواهد شد ... موضوع اصلی تر، نوع برخورد نهاد‌هایی است که وارد عرصه اقتصاد شده اند و دولت آینده با آنها مواجه خواهد شد.» (شماره 51- 29/4/1392).

وقتی شما از دیدگاه اصلاح طلبان به پنجره سیاست می نگرید، خیلی زود متوجّه می شوید که آنچه باعث احساس پیروزی آنها در انتخابات اخیر شده است نه شعارهای لیبرال بی پیرایه و کاملاً اصلاح طلبانه مانند آنچه «مصطفی معین» و «اصلاحاتی های مجلس ششم» قبل ترها گفته بودند؛ که پیوستن به وفاقی بود که در جمهور مردم تشکیل شده بود، وفاقی مبنی بر اینکه باید برای بهبود وضعیت اقتصادی کاری کرد لذا برخی از تئوریسین های اصلاح طلب معتقدند به جای آنکه به نخبگه گرایی حزبی روی آورد، باید به توده گرایی جبهه ای و هم راستا با مطالبات عمومی تمرکز کرد.

«صادق زیباکلام» در این رابطه طیّ گفتگویی مفصّل می گوید: «ما از نظر رشد سیاسی جامعه در شرایطی قرار داریم که بیش از حزب، نیاز به یک مجموعه یا یک جبهه داریم. پیروزی آقای «روحانی» را بعنوان مثال آوردم ... اقشار و لایه های مختلف خیلی هایشان دیدگاه های مختلف و بعضا متضادّی داشتند، امّا در خصوص یک مسئله اشتراک نظر داشتند ... بیش از آنچه که به حزب نیاز داشته باشیم یا حزب کارای فراگیر، نیاز به یک جبهه یا تشکّل فراگیر داریم که روی یکسری مواضع و خواسته ها بتوانند؛ ائتلاف نمایند. مثل شرکت در انتخابات، رأی دادن به «روحانی» و خیلی مسائل دیگر ... فکر می کنم در وضعیت سیاسی قرار داریم که می بایستی برویم سر وقت یکسری "خواسته های مدنی فراگیر". برای تحقّق این خواسته ها ما نیاز به جبهه داریم ... مثل رابطه با غرب، در خصوص برنامه هسته ای مان، یا مثلاً آزادی زندانیان ... فی المثل در جریان انتخابات مجلس که دو سال دیگر خواهد بود، این جبهه در برابر رفتارهای غیرقانونی موضع گیری نماید ... اینها یعنی دموکراسی خواهی ... انتخابات «24 خرداد» یک جورهایی، کارایی جبهه را در شرایط امروزی جامعه به نمایش درآورد؛ «هاشمی» در کنار «خاتمی»، «روحانیت مبارز» در کنار «روحانیون مبارز»، روشنفکران در کنار روحانیون ... شما کجا می توانستید، این طبقه های بعضاً ناهمگون را در یک حزب جمع نمایید؟ بعلاوه حزب را خیلی راحت می شود، تعطیل کرد، آن را منحل نمود و رهبران را بازداشت کرد ... اگر مثلاً فردا «هاشمی»، «خاتمی»، چند حزب و گروه اعلامیه بدهند و یک خواسته ای را مشترکاً اعلام نمایند؛ آنگاه برخورد با آن بسیار دشوارتر است.» (هفته نامه «آسمان»- شماره 52- 5/5/1392).

«عبّاس عبدی» نیز با مورد توجّه قرار دادن این نکته که سازماندهی شوالیه های اصلاح جوی درون حاکمیت با "نسخه جبهه ای" بر "نسخه حزبی" رُجحان دارد، می گوید: «در سال ۱۳۸۸ کوششی مجدّد و گسترده برای حضور در ساختار صورت گرفت. ولی برون داد آن وقایعی بود که از خرداد ۸۸ آغاز شد و تبعات سنگینی را برای هر دو طرف ماجرا به بار آورد. از این مرحله به بعد ... بخش عمده ای مسیر خود را تغییر دادند و خواهان راهبرد "جامعه محوری" به جای "قدرت محوری" شدند. ولی تجربیات دو سال اخیر نشان داد که این دو راهبرد نه تنها با یکدیگر در تضاد نیستند، بلکه مکمّل هستند ... و بهترین شیوه، فعّالیت توأمان حضور اجتماعی و بهبودخواهی حکومتی است و این دو در تعارض و تقابل با یکدیگر نیستند، بلکه دو روی یک سکه هستند که بدون یکدیگر ناکارآمد خواهند بود. این کوشش ها منجر به شکل گیری و همراهی با جریان اجتماعی و سیاسی در خرداد امسال شد و تحوّلی مثبت را در فضای سیاسی ایجاد کرد ... نکته جالب این است که اکنون که توجّه به انتخابات با نتیجه مطلوبی مواجه شده، برخی افرادی که تا پیش از این توصیه به "جامعه محوری" و مخالفت با "قدرت محوری" را در دستور کار داشتند؛ در حال حاضر بیشترین توجّه را به چیدمان قدرت و دولت معطوف کرده اند، گویی که بدون تحوّل در عرصه جامعه می توان تغییرات سیاسی را پایدار و نهادینه کرد. بنابراین اصلاح طلبان باید یک بار و برای همیشه تکلیف خود را با این مسئله روشن کنند که فعّالیت آنان در عرصه جامعه و قدرت باید متوازن باشد و این دو مکمّل یکدیگرند نه در تعارض با هم ... مهمترین اشتباه اصلاح طلبان از سال ۱۳۸۱ آغاز شد که "رفتار جبهه ای" را به "رفتار حزبی" تقلیل دادند. این تغییر در شرایطی رخ داد که کوشش برای نهادینه کردن فرآیند دموکراسی به سرانجام نرسیده بود و تا پیش از رسیدن به این هدف نمی بایست به سیاست های حزبی و ضدّ جبهه ای متمایل شد ... مجموعه اي معرّف جبهه اصلاحات با تعريف مسئوليت و حقوق مشخّص شكل بگيرد كه متولّي اصلي ترين تصميمات جبهه اصلاحات باشد.» (هفته نامه «آسمان»- شماره 50- 22/4/1392).

«عبّاس عبدی» بار دیگر در یک یادداشت بطور شفّاف تری در رابطه با اهمّیت خیزش جبهه ای صحبت می کند: «درباره وضعیت تشکیلاتی اصلاح طلبان باید با صراحت و شفافیت بیشتری سخن گفت. وجود برخی مشکلات باعث می شود که اصلاح طلبان نتوانند چنان که شایسته و بایسته است، حضور مؤثّرتری از این که هست و زمینه ای هم که دارند؛ از خود نشان دهند ... با توجّه به مشکلات، پیشنهاد می شود که اصلاح طلبان، تشکیلاتی راپایه ریزی کنند ... تشکیلاتی مبتنی بر رفتاری جبهه ای.» (هفته نامه «آسمان»- شماره 52- 5/5/1392)

با این وجود آنها این جمله کلیدی را فراموش نمی کنند که اصلاح جبهه ای باید با اصلاح توده ای؛ متوازن باشد در غیرانیصورت نتیجه بخشی کلّ برنامه زیر سئوال است. به همین منظور وسایل مربوط به احیای شبکه اجتماعی اصلاح طلبان بخصوص در حوزه رسانه و فعّال کردن N.G.O ها مانند "جنبش ضدّتحریم" که این روزها زیاد از آن سخن می گویند؛ نیز در دستور کار است. اگر قرار باشد، روزی و به هر حکمت و علّتی نظام اسلامی با مقوله مذاکره مستقیم با آمریکا یا مثلاً چشم پوشی از حقوق هسته ای بمنظور کاهش فشارهای اقتصادی (تحریم ها) کنار نیاید؛ به هر حال باید یک ابزار فشاری وجود داشته باشد که همزمان به رئیس دولت - که مهمترین شعار مفهومی اش مبارزه با تحریم ها بوده- و تمامی نظام شوک وارد کند. در مورد مثال اخیر که گفته شد، یعنی "جنبش ضدّتحریم"؛ خیلی زود حال و هوای اروپا و آمریکا و "جنبش ضدّوال استریت" آن تداعی می شود. جنبشی که نسخه های عربی- آمریکایی آن برپایه مقاومت اجتماعی نرم و بی خشونت و با اتّکاء به حضور صبورانه مردم در خیابان ها برای تحقّق یک "مطالبه فراگیر" پایه ریزی شده است و مقابله با آن سختی های خود را دارد.

در تکمیل داده های مربوط به این فرضیه که ممکن است در ابتدای امر بدبینانه به نظر برسد، نظرتان به دو خبر مهم جلب می شود که البتّه بازتاب درخوری در فضای سیاسی- رسانه ای کشور نیافت. تیرماه سال جاری، پایگاه برآورد استراتژیک «ایران هسته ای» - که گفته می شود در ارتباط با محافل معتبر راهبُردی است- برای اوّلین بار به افشای پروژه "دیوار آتش اپوزیسیون" مبادرت ورزید.

«ایران هسته ای» نوشت: «یک گزارش که «ایران هسته ای» نسخه ای از آن را رؤیت کرده، نشان می دهد سه کشور اروپایی و یک کشور غربی دیگر در حال گسترش دادن تماس های خود با برخی ایرانیان مقیم داخل و خارج از کشور برای اجرای پروژه ای هستند که از آن بعنوان "پروژه دیوار آتش" نام برده می شود. مأموران (این) کشورها ظرف دو هفته گذشته با بیش از 150 نفر از ایرانیان مقیم خارج از کشور و همچنین با رعایت برخی پوشش ها با حدّاقل 12 نفر در داخل ایران تماس گرفته و از آنها خواسته اند؛ خود را برای نقش آفرینی در یک پروژه جدید آماده کنند. این کشورها به مرتبطان خود تأکید کرده اند که با هماهنگی برخی جریان های سیاسی در داخل، تصمیم دارند با استفاده از فرصت آغاز دولت جدید و سُست شدن برخی ضوابط امنیتی در ایران، یک جبهه رسانه ای قدرتمند شامل بیش از 10 روزنامه، بیش از 100 سایت اینترنتی، و همچنین برخی شبکه های اجتماعی جدید و همچنین مرتبط کردن این شبکه با سازمان های حقوق بشری خارج از ایران و شبکه «B.B.C» را راه اندازی کنند که هدف از آن ایجاد یک دیواره حفاظت رسانه ای برای جریان غرب گرا در داخل ایران است. این گزارش می گوید، ویژگی اصلی ایجاد یک "دیواره آتش" رسانه ای این است که بعنوان نوعی ابزار بازدارنده عمل کرده و خواهد توانست جریان اصولگرا را در حمله به جریان (غرب گرا)؛ محافظه کار کند. نویسندگان با استناد به دوران «دوم خرداد» نتیجه گرفته اند که این روش یک بار عملی شده و جواب داده است. گزارش دریافتی نشان می دهد برای این پروژه چند هدف اصلی تعیین شده است: 1- احیای سریع ظرفیت رسانه ای غرب گراها (فتنه)، 2- ایجاد سازمان کار رسانه ای با هدف فشار بر دولت «روحانی» برای امتیاز دهی به تُندروها (فتنه)، 3- وارد کردن دولت به فاز درگیری با نظام در 2 سال پایانی و 4- ایجاد پوشش رسانه ای برای سازماندهی لایه های میانی تُندروها (فتنه) و شبکه سازی اجتماعی. در تماس های این 4 کشور با ایرانیان خارج از کشور به آنها گفته شده، شاید لازم باشد که به سرعت به ایران برگردند.» (25/4/1392).

چیزی کمتر از سه هفته بعد از انتشار این سند، شبکه سلطنتی «B.B.C عربی»، ناخواسته گوشه هایی از این پروژه را تصدیق نمود و «سوسن کیانپور» گزارشگر این شبکه طیّ گزارشی اعلام کرد: «انتخاب «روحانی» بعنوان رئیس جمهور جدید ‏ایران، بار دیگر بسیاری از ایرانیان را به تحقّق ‏اصلاحات در کشور امیدوار کرده است. ایرانیان در ‏هجرت و مقیم خارج هم در این احساس ‏شریک هستند. ایرانیان مقیم آمریکا امیدوارند «‏روحانی» محدودیت ها را کاهش ‏دهد تا آنها بدون ترس و نگرانی بتوانند به کشورشان بازگردند ... بیشتر آمریکایی های ایرانی تبار ‏معتقدند وی برنامه ای ‏اصلاحی دارد. بنابراین کسانی که بمدّت چند دهه در ‏آمریکا زندگی کرده اند؛ امیدوارند بتوانند به ‏کشورشان بازگردند و در آنجا ‏بازنشسته شوند.» (13/5/1392).

«محمّدعلی ابطحی» (رئیس دفتر سابق «خاتمی» و از بازداشت شدگان فتنه) چندی پیش با پرسشی مبنی بر اینکه "آیا مطالبات از «روحانی» مانند دوره «خاتمی» رادیکال خواهد شد یا نه؟"، روبرو شد. وی به این پرسش بنا به تفاسیری که گفته شد، یک پاسخ روشن داد و گفت: «اصلاً از روز بعد از انتخابات اینکه شخصی به نام آقای «روحانی» می خواهد چه کار بکند؛ برای من مهم نیست! ممکن است بر خیلی از کار‌ها و برنامه هایی که انجام (می)دهد، نقد باشد امّا یک اتّفاق مهمتری از این انتخاب ها و وزراء و اینها باید بیفتد؛ اینکه آرامش و طمأنینه ای که در جریان انتخابات بوجود آمد، تبدیل شود به یک جریان مدنی. این به این معنا نیست که زندانیان آزاد می شوند و ... تفکّر (اصلاح طلبی) باید خود را سامان دهد و بتواند در دوره آقای «روحانی» که احتمالاً فضا متفاوت تر است و احتمالاً آزادی بیشتری برای فعّالیت های مدنی دارد؛ خود را از درون جامعه رشد بدهد ... پیش بینی ام این است که فضا به گونه ای بشود که هرکس بتواند کار خود را بکند. بخصوص اینکه آقای «روحانی» تأکید کردند، که مدیریت بخش های مختلف فرهنگی و اقتصادی و سیاسی را به خود بدنه های آنها که در دنیای مدرن به آن N.G.O گفته می شود، واگذار کنیم و اعتماد را به مردم بازگردانیم. اینکه اعتماد به مردم بازگردد؛ می تواند بسیار تعیین کننده باشد.» (هفته نامه «آسمان»- شماره 52- 5/5/1392).

تفکّر معمول بر این است که طرفداران یک جریان انتخاباتی به محض قطعیت پیروزی در انتخابات، به این می اندیشند که دولتداری و حفظ موفّقیت در دوره مدیریتی مهم تر از خود انتخابات است؛ امّا این مسئله امروز در مورد اصلاح طلبان در نسبت با «روحانی» صدق نمی کند. ولی چرا محصول انتخابات باید از محصول دولت این انتخابات مهم تر و راهبُردی تر باشد؟

پاسخ سختی نیست، درست به این دلیل که قطار اپوزیسیون و تُندروهایی که به «دولت یازدهم» طمع کرده اند، راه افتاده است بدون اینکه برای شان مهم باشد؛ «روحانی» و حلقه یارانش سوار آن خواهند شد یا خیر. و این نکته ای است که باید مشاورین دلسوز شخص آقای «رئیس جمهور» آن را به وی گوشزد کنند، اینکه مهلت تبدیل شدن دولتش، شعار اعتدالیش و اعتبارش به دوره گذاری برای تُندروها و اپوزیسیون را ندهد. روزنامه صهیونیستی «هاآرتص» چندی قبل به نقل از یک مقام مسئول آمریکایی با اصل حفاظت از نامش، زوایایی از این سناریو را افشاء نمود و نوشت: «این منبع که «باراک راوید» (خبرنگار هاآرتص) با او گفتگو کرده، گفته است که راهبُرد دولت آمریکا این است که شرایطی بوجود بیاورد که «روحانی» از داخل ایران برای عملی کردن وعده هایش درباره سازش در موضوع هسته ای تحت فشار قرار بگیرد. ما هنوز باید ببینیم که آیا «روحانی» در سخنانی که گفته، جدّی است یا ‏خیر؟ و ‏می خواهیم برای اجرای قول های انتخاباتی خود تحت فشار قرار بگیرد ... ما دنبال آنها نمی دویم، آنها موضع ما را می دانند و اگر بخواهند؛ ما از ‏مذاکره با آنها خوشحال خواهیم شد!» (23/4/1392).

البتّه در همان ایّام خبرهای تصدیقی دیگری نیز بر این فرضیه، منتشر شده بود. بر این مبنا، سال گذشته برخی فایل های صوتی مربوط به مکالمات «نیک آهنگ کوثر» با «مهدی هاشمی» منتشر شد، وی کسی است که که سابقه همکاری رسانه ای با «ستاد بهینه سازی مصرف سوخت» در دوره مدیریتی «مهدی هاشمی»، را داراست. «نیک آهنگ کوثر» در تیرماه امسال درباره مکالمات جدیدش با «مهدی هاشمی» در سایت ضدّانقلاب «خودنویس» می نویسد: «تماس تلفنی 13 اکتبر 2010 ِ «مهدی هاشمی» با «سردبیر خودنویس» [کوثر] طولانی نبود امّا مفهومش سنگین بود. «هاشمی» پیشنهاد کرد که وی با افرادی در «وزارت خزانه داری (ایالات متّحده)» در تماس باشد و برای افزایش تحریم ها علیه ایران تلاش کند ... براساس تحقیقات بعدی، معلوم شد که «سردبیر خودنویس» تنها کسی نبوده که در «واشنگتن‌» چنین پیامی را دریافت کرده است.» (روزنامه «کیهان»- 23/4/1392).

شاید به همین دلیل باشد که دو وزارتخانه در ارتباط با توده های مستضعف جامعه یعنی «وزارت کار» و «وزارت کشاورزی» و «وزارت علوم» که در ارتباط با دانشجویان - قشری با ظرفیت ایجاد گام اوّل مطالبه سازی مدنی- است و «وزارت آموزش و پرورش» با تعداد بسیار بالای مستخدمین که عموماً از شرایط اقتصادی رنج می برند؛ برای اصلاح طلبان مهمتر بوده است. زیرا این سازمان ها دست برتری هستند برای ایجاد یک خیزش توده ای؛ سخت است که فکر کنیم چهار انتخاب اصلاح طلبان اتّفاقی و بداهه بوده است، این طور نیست.

نظرات شما عزیزان: